Αστερομάτα και Τζιβαέρι: Η σημασία των λέξεων πίσω από το τραγούδι που θα εκπροσωπήσει την Ελλάδα στη Eurovision

 

By SFEDONA 

Η 22χρονη Κλαυδία είναι η μεγάλη νικήτρια του ελληνικού τελικού της Eurovision 2024, κατακτώντας την πρώτη θέση με το τραγούδι «Αστερομάτα». Το κομμάτι, μια δημιουργία της ομάδας Arcade, θα εκπροσωπήσει την Ελλάδα στον 69ο διαγωνισμό της Eurovision, φέρνοντας στη σκηνή έντονα ελληνικά στοιχεία και έναν συγκινητικό φόρο τιμής στον ξεριζωμό των Ποντίων.

Οι στίχοι του τραγουδιού, εμπνευσμένοι από την πολιτιστική κληρονομιά των Μικρασιατών, γεφυρώνουν το παρελθόν με το παρόν, αναδεικνύοντας ιστορικές μνήμες και συναισθήματα που παραμένουν ζωντανά μέχρι σήμερα. Η μελωδία του, με τις ανατολίτικες και παραδοσιακές επιρροές, έχει ήδη ξεχωρίσει, φέρνοντας στο προσκήνιο ένα κομμάτι της μουσικής μας παράδοσης.

Η «Αστερομάτα» επιστρέφει στο προσκήνιο

Η λέξη «Αστερομάτα» έχει βαθιές ρίζες στη Σμύρνη, όπου χρησιμοποιούνταν για να περιγράψει γυναίκες με λαμπερά, εκφραστικά μάτια, που έμοιαζαν με αστέρια.

Μαζί με άλλους όρους όπως «περδικομάτα» (μάτια όμορφα σαν της πέρδικας) και «σκιζαμυγδαλάτη» (μάτια αμυγδαλωτά), ήταν μέρος ενός ποιητικού λεξιλογίου που χρησιμοποιούσαν οι Σμυρνιοί για να εξυμνήσουν τη γυναικεία ομορφιά.

Οι Σμυρνιοί είχαν τη συνήθεια να δίνουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ονόματα σε γνωρίσματα που θαύμαζαν. Για παράδειγμα:
 «Βεργετόστομη» → Με λεπτά και όμορφα χείλη
 «Σουρμαδού» → Καλοχτενισμένη και περιποιημένη
 «Τσελεμπίνα» → Αρχοντική και αριστοκρατική παρουσία

Η λέξη «Αστερομάτα» δεν είναι απλώς ένα παραδοσιακό κομπλιμέντο, αλλά μια εικόνα φωτός, λάμψης και γοητείας, συνδεδεμένη με τη μνήμη και την πολιτιστική ταυτότητα της Μικράς Ασίας.

Τι σημαίνει «Τζιβαέρι» και γιατί δεν πρέπει να το μπερδεύουμε με το «Τζιέρι»

 

Ποιος δεν έχει ακούσει και σιγοτραγουδήσει αυτούς τους υπέροχους στίχους από το “Τζιβαέρι”, το οποίο αποτελεί ένα από τα πιο όμορφα παραδοσιακά μας τραγούδια, αγνώστου συνθέτη και στιχουργού.

Το Τζιβαέρι επιστρέφει στο προσκήνιο μέσα από το τραγούδι της Κλαυδίας, τι είναι όμως το τζιβαέρι;

Η λέξη προέρχεται από την τουρκική “cevahir”, που με τη σειρά της προέρχεται από την αραβική “jawāhir” (πληθυντικός του “jawhar”). Σημαίνει πολύτιμος λίθος, πετράδι.

Όταν αποκαλούμε κάποιον “Τζιβαέρι μου”, εννοούμε “θησαυρέ μου” ή “πολύτιμε μου”.

Μην το μπερδεύεις με το Τζιέρι

Πολλοί συγχέουν το «Τζιβαέρι» με το «Τζιέρι», όμως οι δύο λέξεις δεν έχουν την ίδια σημασία. Το τζιέρι (ή «Τζιγιέρι») προέρχεται από την τουρκική λέξη ciğer (με ρίζες από την περσική cīgar = συκώτι) και σημαίνει στην κυριολεξία εντόσθιο ή σπλάχνο.

Όπως και στα ελληνικά λέμε «είσαι τα σωθικά μου» ή «είσαι η καρδιά μου» για να δείξουμε αγάπη, έτσι και το «τζιέρι» χρησιμοποιείται μεταφορικά για να δηλώσει στοργή και οικειότητα.

Με χαρακτηριστική ατάκα; Mου έφαγες τα τζιέρια μου (τα συκώτια μου).

Ένα τραγούδι που τιμά την παράδοση

Το «Αστερομάτα» δεν είναι απλώς μια συμμετοχή στη Eurovision, αλλά ένας μουσικός φόρος τιμής στην ιστορία, την κληρονομιά και τη γλώσσα των προσφύγων της Μικράς Ασίας.

Με έντονα ελληνικά στοιχεία, μελωδία που ξυπνά αναμνήσεις και στίχους που συγκινούν, το τραγούδι της Κλαυδίας αναμένεται να αγγίξει το κοινό τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη.

Με μια Αστερομάτα και ένα Τζιβαέρι, η παράδοση και η σύγχρονη μουσική συναντιούνται στη σκηνή της Eurovision 2024!